Tramwajowe wyzwania Szczecina. Trasa do Mierzyna i na Gocław

W Szczecinie powoli dobiega końca wielki program inwestycyjny mający na celu modernizację sporej części sieci tramwajowej. W ramach Torowej Rewolucji wyremontowano już rozpadający się węzeł na Placu Rodła, trasę do stacji kolejowej Szczecin Niebuszewo czy węzeł na Wyszyńskiego. Częścią programu jest również opóźniona modernizacja obu tras do pętli Pomorzany.

FEnIKS pomaga kończyć opóźnione projekty i kupić… 4 nowe tramwaje

Wspomniane opóźnienie sprawiło, że przebudowa obu odcinków musiała zostać fazowana i jest kończona już ze środków unijnych z nowej perspektywy. Jest to o tyle istotne, że w ramach tych funduszy metropolia szczecińska (a więc w głównej mierze Szczecin) miała do dyspozycji 225 mln złotych bezzwrotnego dofinansowania na transport miejski w ramach programu FEnIKS.

Środki w takiej wysokości mogłyby pomóc w budowie nowych odcinków sieci tramwajowej lub też zakupie nowego taboru dla Tramwajów Szczecińskich, natomiast tak się nie stanie, a pieniądze z FEnIKS-a trafią w głównej mierze na modernizację torów na Pomorzany.

– Jeśli chodzi o środki z programu FEnIKS, to rzeczywiście wykorzystamy je do fazowania zadania związanego z modernizacją torowiska na Pomorzany, a dokładniej fragmentu na Powstańców Wielkopolskich oraz części pętli Pomorzany. Ponadto środki z FEnIKS-a zostaną też częściowo wykorzystane na sfinansowanie naszego wkładu własnego na budowę kolejnego etapu Szafera, od dawnej pętli Krzekowo do pętli przy Netto Arenie. Na tym zadaniu udało się nam więc skumulować dwa dofinansowania w jedno, a więc zarówno środki europejskie - na część torową jak i centralne - z tzw. Polskiego Ładu na budowę układu drogowego – mówi nam wiceprezydent Szczecina, Michał Przepiera.

Trzecim zadaniem, jakie zostanie wsparte bezzwrotnym dofinansowaniem unijnym, jest zakup czterech fabrycznie nowych tramwajów Moderus Gamma.

Tramwaj do mierzyna z krańcówką a nie pętlą?

Sporo szczecińskich zadań trafiło też na listę rezerwową wspomnianego już FEnIKS-a. Jest to przede wszystkim pozyskanie dofinansowania do zakupu następnych tramwajów (oryginalnie wniosek opiewał na 30 wagonów, natomiast pewnych środków wystarczyło na… 4 wagony) a także na dwa duże zadania infrastrukturalne - remont trasy tramwajowej do pętli Gocław oraz budowę zupełnie nowego odcinka sieci tramwajowej, tzw. “Tramwaju do Mierzyna”.

– Na liście rezerwowej jest też praktycznie gotowy projekt wydłużenia tramwaju do Mierzyna, który jest gotowy do robienia i ma wszystkie niezbędne zgody, natomiast my dziś się zastanawiamy, czy jednak nie zaktualizować tego zadania o rozwiązanie dla tramwajów dwukierunkowych, a więc, żeby tę pętle końcową zmienić po prostu na krańcówkę dla takich tramwajów. Sprawdzamy to też pod kątem decyzji środowiskowej, jaką mamy wydaną dla tego zadania – przekazuje nam Michał Przepiera.

Przypomnijmy, że inwestycja dotycząca Mierzyna ma polegać na wydłużeniu obecnego torowiska w ciągu ulicy Ku Słońcu, w rejon centrum handlowego Ster, gdzie do tej pory zakładano budowę 3-torowej pętli tramwajowej. W sumie to około 800 metrów nowej, dwutorowej trasy. Ponadto zadanie obejmie także wykonanie brakującego, drugiego toru na Ku Słońcu, od Ronda Gierosa do obecnego przystanku Gumieńce.

Szczecin chciał budować nowy odcinek już kilka lat temu, natomiast przetargu na to zadanie nie udało się rozstrzygnąć z powodu finansów - miastu zabrakło środków, ponad 20 mln złotych i w 2019 roku przetarg ostatecznie unieważniono.

Modernizacja linii do pętli Gocław

Drugie zadanie infrastrukturalne, jakie znalazło się na liście rezerwowej o dofinansowanie z programu FEnIKS, to remont torów, po których obecnie poruszają się linie nr 5, 6 oraz 11 – Do tego na liście rezerwowej jest tzw. Nadodrzanka, a więc trasa tramwajowa obecnej linii nr 6. To zadanie ma tak naprawdę kilka etapów. Pierwszy z nich to odcinek do pętli Ludowa, drugi do zajezdni Golęcin a trzeci do pętli docelowej Gocław. Z mojej perspektywy przy wyłączeniu ruchu tramwajowego na jakimś z odcinków optymalnie byłoby po prostu od razu zrobić całość tej trasy, natomiast wyznacznikiem tutaj będą oczywiście pieniądze. Nie muszę dodawać, że wtedy z użytkowania byłaby wyłączona zajezdnia Golęcin – opisuje wiceprezydent Szczecina od razu dodając, że zakres tej inwestycji jest podobny do działań na Pomorzanach i obejmuje nie tylko sieć tramwajową, ale całą infrastrukturę drogową i podziemną.

– Sprawia to, że będzie to ogromne i kosztowne zadanie, więc mówiąc szczerze raczej nie zakładamy, że uda się nam pozyskać środki na to zadanie jeszcze w tej perspektywie – przyznaje nasz rozmówca.

Więcej o tej inwestycji napiszemy w najbliższych dniach.

Gocław i Mierzyn poczekają na fundusze… z przyszłej perspektywy unijnej

O ile można zakładać, że w ramach obecnej perspektywy Szczecinowi uda się pozyskać dodatkowe, bezzwrotne środki unijne na rozwój komunikacji tramwajowej (przesunięcia funduszy z innych, niezrealizowanych w całym kraju zadań), o tyle na pewno nie wystarczą one do jednoczesnego zakupu następnych tramwajów oraz budowy trasy do Mierzyna i modernizacji trasy na Gocław.

Wyznacznikiem pozyskania dodatkowych środków unijnych będzie na pewno stopień zaawansowania danej inwestycji (świetnie pokazał to konkurs z KPO na tramwaje, gdzie maksymalne środki zdobyły już zrealizowane zadania, które będą refinansowane). Mówiąc więc bardziej wprost, na dofinansowanie będą mogły liczyć zadania już rozpoczęte lub takie, które spokojnie uda się rozliczyć do końca 2029 roku. W przypadku działań infrastrukturalnych ich realizacja (zakładając długotrwały proces przetargowy oraz ewentualne opóźnienia prac) musiałaby startować w tym roku, co jak na razie, zarówno w przypadku Gocławia jak i Mierzyna, nie wydaje się realne.

Wiceprezydent Przepiera niejako potwierdza to rozumowanie przypominając już o… kolejnej perspektywie unijnej – Już za chwilę, w 2028 roku, zacznie się następna perspektywa unijna i mamy pytanie co w niej będzie. Liczymy, że wtedy dostaniemy następne, duże środki, które będzie można wykorzystać na infrastrukturę tramwajową no i wtedy mamy de facto dwa zadania wspomniane wcześniej, a więc Mierzyn oraz Nadodrzanka wraz z zajezdnią Golęcin, które zapewnie “wydrenują” budżet tych środków. Do tego zakupy taborowe. Nie zdziwię się, jeśli trzeba będzie wybierać między jednym z tych dwóch zadań - modernizacją trasy w kierunku Gocławia a budową Mierzyna – wskazuje samorządowiec.

KPO też nie pomoże

Michał Przepiera wskazał również, że władze Szczecina są bardzo zaskoczone i zasmucone tym, że w ramach środków z KPO w części dotacyjnej nie uwzględniono zadań związanych z budową nowych lub modernizacją obecnych tras tramwajowych.

– Oczywiście zapewne aktualnie ma to związek z brakiem czasu - rozliczenie KPO musi mieć miejsce w połowie 2026 roku, natomiast nie wiem dlaczego nie wpisano tego do KPO na etapie tworzenia tego dokumentu, zwłaszcza, że w innych krajach się to udało – mówi nasz rozmówca.

Pieniądze z KPO na infrastrukturę tramwajową są dostępne tylko w ramach nieoprocentowanych pożyczek z komponentu Zielona Transformacja Miast, dzięki którym samorządy mogą ubiegać się o maksymalnie 500 mln złotych na tego typu zadania. Czy Szczecin wykorzysta tę możliwość do rozbudowy i modernizacji swojej sieci tramwajowej?

– Do tej pory zakładaliśmy, że KPO, w części pożyczkowej będzie dla nas głównie refinansowaniem tego, co już wydaliśmy. Tam jest pewna trudność z refinansowaniem zadań, które były już zrobione z wykorzystaniem środków unijnych, więc np. gdybyśmy chcieli wziąć pożyczkę na część własną inwestycji związanej z realizacją Kolumba, no to nie dostaniemy takiej pożyczki, bo przy tym zadaniu korzystaliśmy już z funduszy unijnych – przekazał wiceprezydent Szczecina.

Co z ewentualnymi przyszłymi zadaniami?

– W przypadku przyszłych zadań mamy wyzwania związane z tym, że to jednak jest mechanizm pożyczkowy a nie bezzwrotny - dotacyjny, więc musimy mieć swoje pieniądze, żeby za coś spłacić tę pożyczkę, a zebranie tego własnego kapitału na pewno potrwa. Szczerze mówiąc, ten remont torów na Matejki (o którym więcej w kolejnych dniach - przyp. red.) wydaje się być aktualnie takim zadaniem, które mogłoby do tego wejść i na pewno będziemy to analizować pod tym kątem, choć u nas rozwój wypadków jest naprawdę szybki i sporo się zmienia – zastrzega wiceprezydent.

Reforma finansów “kroplówką” do “gaszenia pożarów”. Transport za środki unijne a nie własne

Budowie nowych i modernizacji obecnych tras tramwajowych w Szczecinie nie pomoże też raczej reforma podatkowa, która ma poprawić sytuację finansową samorządów, zwłaszcza największych polskich ośrodków. Jak mówi bowiem Michał Przepiera, skala dochodów miasta będzie zbyt mała by myśleć o budowie np. linii do Mierzyna tylko i wyłącznie z własnych środków budżetowych – Oczywiście wystarczy nam na gaszenie przysłowiowych pożarów, ale to jest za mała skala, żeby myśleć o czymś większym. Wspomniana przez Pana reforma nie jest w stanie naprawić tego, co wprowadził Polski Ład. Rząd sam nazwał wprowadzoną reformę “kroplówką”, a kroplówka jednak nie kojarzy się ze świetną kondycją, w tym przypadku finansową – zauważa Przepiera.

Samorządowiec uważa również, że środki własne miasta nie powinny być przeznaczane na inwestycje w transport publiczny, co niejako odzwierciedla stan komunikacji tramwajowej w mieście, a przede wszystkim jakość taboru użytkowanego przez Tramwaje Szczecińskie, które posiadają tylko 28 w pełni niskopodłogowych tramwajów, zakupionych ponad 10 lat temu.

– Uważamy, że przeznaczanie środków własnych miasta na inwestycje w transport publiczny - czy to zakup taboru autobusowo-tramwajowego, czy to inwestycje w infrastrukturę torową nie ma większego sensu, bo to rolą środków unijnych jest wspieranie dążeń do zrównoważonej mobilności czy transformacji energetycznej i na to są i będą środki europejskie. Natomiast gorzej jest np. z edukacją czy sportem, na które to środków nie ma zbyt wiele i tego typu zadania powinny być przez nas, tak uważamy, robione po prostu ze środków własnych – powiedział nam wiceprezydent Szczecina.